| صیغه وقف | متولی وقف | تصرف در موقوف | احکام مسجد | ||||||||
|
صيغه وقف مسجد: سؤال 904 : آيا عنوان مسجد داخل عنوان وقف است يا عنوانى است مستقل ، مثلاً اگر شخصى زمينى را براى مسجد قرار دهد و بگويد : جعلت هذا مسجداً ، كافى است ،يا بايد بگويد : وقفت هذا للمسجد ؟ و عبارت فقها كه فرموده اند تحرير ملك است ، وقف ملك براى مصرف خاصى فرق مى كند يا نه ؟ جواب : در صورتى كه بخواهد زمين را مسجد قرار دهد كافى است بگويد : جعلت هذا مسجداً ، و اگر يك نفر يا بيشتر در آن نماز خواند ، احكام مسجد بر آن مترتب مى شود و امّا عبارت : وقفت هذا المكان للمسجد كافى نيست ، زيرا اعم است از اينكه مسجد شود يا منافع آن صرف در مسجد شود ، و امّا معنى تحرير ملك در مسجد و مانند آن اين است كه از ملك واقف خارج مى شود و ملك كسى نمى شود ، ولى در وقف ملك براى شخص خاص يا مصرف خاص نه فقط از ملك واقف خارج مى شود ، بلكه عين يا منافع آن ملك موقوف عليه مى شود . تصرف درموقوف قبل از لازم شدن وقف: سؤال 905 : شخصى قولاً با اختيار خود زمينى با مساحتى معين براى مسجد وقف كرده ، ولى تاكنون هيچ گونه بنايى در آن براى مسجد نشده و حتى حدود زمين مسجد هم خط كشى نشده ، آيا جايز است خود واقف اين زمين را فروخته و قيمت آن را در مسجد ديگر صرف كند ؟ جواب : در مفروض سؤال ، تاتسليم موقوف له نشده ولو به يك نماز خواندن درآن ، وقف لازم نشده و جايز است جميع تصرفات مالك در آن . منزلى كه به عنوان مسجد نماز در آن خوانده شده: سؤال 906 : به علت فقدان مسجد در محلّه اى ، شخصى منزل خودش را كه كلاً هفتاد متر بوده مسجد قرار داده و مردم در آن نماز مى خواندند ، پس از مدتى تمام آن هفتاد متر را زير بنا كردند و به عنوان مسجد در آن نماز خواندند و بخاطر كوچكى مكان پشت همان مسجد را خريدارى كردند و مسجد بزرگى بنا نمودند و آن خانه يا مسجد اول براى ساليان سال خالى و متروك ماند ، آيا مى توان اين خانه يا مسجد قبلى را براى شغلى مثلاً نجارى و يا امثال آن اجاره داد تا از خرج آن مسجد را بزرگ كنند ؟ اگر جواب منفى باشد با اين خانه يامسجد چه كنند ؟ ( اين مسجد فاقد وقف نامه است ) جواب : داشتن وقف نامه شرط صحت نيست و چنانچه صيغه وقف را جارى نموده ولو به فارسى صحيح است و نمى توان آن را اجاره داد بلكه چنانچه متصل به مسجد بزرگ است ديوار در بين را بردارند و با مسجد بزرگ يكى شود . وكالت دادن به غير در وقف كردن: سؤال 907 : الف ) اگر مالكين زمين را در اختيار چند نفر بعنوان هيئت مديره قرار دهند تا در امور خيريه و عام المنفعه بكار گرفته شود آيا هيئت مديره بدون اطلاع و اذن مالكين مى توانند زمين را وقف كنند ؟ ب ) در صورتى كه هيئت مديره مأذون به وقف باشند و شخص را وكيل كنند كه به شرط ساختن و تكميل ساختمان درآن زمين ماذون در وقف كردن آن زمين باشد و هنوز ساختمان تكميل نشده است آيا وقف به قوت خود باقى است ؟ جواب : الف ) در صورتى كه هيئت مديره در حقيقت وكلاى مالكين حتى در وقف كردن باشند ، وقف زمين جهت امور خيريه جايز و نافذ مى باشد . ب ) اذن وقف مشروط به تكميل ساختمان بوده و چون بشرط عمل نشده اذنى نيست و در نتيجه وقفى محقق نشده . قراردادن خانه بعنوان نماز خانه: سؤال 908 : سالها قبل جد ما در ملك خود نماز خانه اى احداث كرد ، تا نماز گزاران از آن استفاده نمايند ، هم اكنون آن ساختمان مخروبه شده و اصلاً مورد استفاده نمى باشد ، آيا حق دارم آن را بفروشم و به نيت جدم پول آن را در مسجد ديگرى صرف نمايم ؟ جواب : در مفروض سؤال ، اگر جدتان قصد وقف كرده و درآن نمازخوانده مى شده ، نمى توان آن را تغيير داد و به شما تعلق ندارد ، ولى اگر قصد وقف نكرده فقط قصد كرده فعلاً مردم در آن نماز بخوانند ، اگر چه باقى بر ملك خويش باشد اين ملك مربوط به ورثه است و در صورتى كه ورثه منحصر به شما باشند هر تصميمى كه بگيريد صحيح است و نافذ . اختصاص دادن زمين براى گلدسته: سؤال 909 :
مالكين زمينى به مساحت حدود 2 هزار متر مربع قسمتى از آن را كه حدود 1200 متر مربع
بوده است براى مسجدى اختصاص داده اند ،
حدود 5 متر مربع از آن زمين كه بين مسجد مذكورو بقيه مالكين قرار دارد براى ساختن
گلدسته اختصاص داده شده بود ،
اما به علت مسائل مختلفى مانند وجود عقب نشينى ،
عدم موافقت شهردارى و هزينه سنگين و غير لازم بودن ،
موضوع ساختن گلدسته منتفى شده است ،
مالكين آن تكه زمين كه واقفين زمين مسجد مذكور نيز مى باشند به زمينى كه براى ساختن
گلدسته در نظر گرفته شده بود احتياج دارند ، جواب : در صورتى كه آن تكه زمين را وقف مسجد نكرده باشند مى توانند در آن تصرف كنند به هر نحو كه بخواهند ، زيرا از ملك آنان خارج نشده است ، و همچنين اگر وقف كرده اند لكن قبض نشده باشد ازطرف متولى مسجد .
تعيين متولّى: سؤال 910 : آيا بانى مسجد مى تواند براى مسجد متولّى معين كند و امر تعيين امام جماعت و تعيين ساعات اقامه نماز و اقامه مجالس را به او واگذار نمايد و آيا چنين تعيينى نافذ است ؟ جواب : بلى جايز است بانى و واقف مسجد هنگام وقف جهت اداره و حفاظت آن ، متولى تعيين نموده و موارد ذكر شده در سؤال و امثال آنها را به عهده ايشان واگذارنمايد . مقدار تصرفات هيئت امنا: سؤال 911 : آيا هيأت امناى مسجد مى توانند براى تعمير مسجد و ساير تصرفات بدون اجازه متولّى اقدام كنند ؟ جواب : هر مقدار از تصرفاتى كه متولّى تحت اختيار آنها قرار داده مانعى ندارد و در زايد آن بايد اجازه بگيرند .
فروختن يا تبديل وقف: سؤال 912 : يك دانگ از شش دانگ هر يك از قطعات اراضى روستايى وقف حضرت سيدالشهداء (عليه السلام) مى باشد و مدتى بدون توجه به مسئله وقف در اختيار زارعين قرار داشته است ، حالا آيا زارعين با توجه به گذشت زمان مى توانند ادعاى مالكيت داشته و اراضى فوق الذكر را با اراضى ديگرى تعويض نموده واراضى معوضه و مأخوذه را به تملك شخصى خويش درآورند ؟ جواب : تبديل وبيع وقف جايز نيست ، مگر در صورت خاص كه در توضيح المسائل 2101 - 2102 نوشته ايم ، و اجاره اين مدت كه از حصه وقف استفاده نموده ، بايد بپردازند . خسارت وارد بر وقف: سؤال 913 : الف ) اگر خسارت بر وقف وارد گردد آيا جبران خسارت در اشياء مثلى به قيمت و بالعكس براى رفع ضمان كافى مى باشد ؟ ب )مصالحه با متولى يا خادم وقف در قيمت ، مثلاً قيمت شيشه شكسته شده چه صورت دارد ؟ جواب : الف ) در تلف مثلى رفع ضمان به اداء مثلى است و چنانچه ممكن نشد تبديل به قيمى مى شود ، ولى ضمان قيمى فقط قيمى مى باشد . ب )چنانچه متولّى حق مصالحه را داشته باشد مانعى ندارد . زمين مجهول الهويه: سؤال 914 : زمينى است مجهول الهويه كه پيران محل از قول پيران قبل مى گويند : در اين محل مسجد بوده و بعضى ديگر مى گويند محلّ خيرات بوده و كسى از اهل شهر به ياد ندارد از بناى قبل اين زمين ، آيا اجازه مى دهيد درآن زمين تصرف كنيم و مبلغى را در راه خدا انفاق نماييم ؟ جواب : در صورتى كه احتمال دارد زمين مذكور مسجد بوده قبلاً و احتمال دارد كه محل برگزارى خيرات بوده در اين صورت بهتر آن است زمين مذكور را مسجد بسازند و مانع از برگزارى خيرات هم نباشند . پولى كه موعد مصرف آن نرسيده: سؤال 915 : درآمد موقوفه اى كه براى عزادارى سيدالشهداء (عليه السلام) جمع آورى شده و تازمان مصرف يك سال يا كمتر باقى مانده است ، آيا جايز است با آن در فاصله مذكور تجارت نمود بطور مضاربه يا غير آن ؟ و اگر بدون تفريط خسارت ديد ضمان دارد يا نه ؟ و همچنين پول موجود را آيا مى شود به طور قرض الحسنه به كسى داد يا به مصرف ديگر رسانيد تا موعد صرف آن فرا برسد ؟ جواب : اگر حفظ آن درآمدها متوقف باشد بر قرض دادن يا تجارت با آن ، متولى مى تواند آنچه صلاح مى داند براى حفظ مال انجام دهد ، واگر اتفاقاً خسارتى واقع شد ضامن نيست ، و در غير اين صورت قرض دادن يا مضاربه و يا تجارت با آن در اختيار متولى نيست . تبرعات عزادارى: سؤال 916 : پولهايى كه مؤمنين در دهه اوّل محرم به يكى از معتمدين مسجد مى دهند و مورد مصرف آن را روضه خوانى يا گوشت و برنج تعيين مى كنند ، آيا زايد آن را مى توانيم در مخارج مسجد صرف كنيم ؟ اگر مصرف آن را تعيين نكرده باشند مى توانيم در مخارج مسجد صرف كنيم ؟ جواب : درهر دو صورت بايد در عزادارى صرف شود . تبديل ظروف قديمى: سؤال 917 : شخصى تعدادى بشقاب وقف حسينيه محل كرده متولى حسينيه هم تعدادى بشقاب براى حسينيه خريده وآن زمان اين ظرفها مورد استفاده قرار مى گرفته والآن حدود 2 الى 3 سال است كه مورد استفاده قرار نمى گيرد آيا متولى حسينيه مى تواند اين ظرفها را بفروشد و بجاى آن چيزى كه درحال حاضر مورد استفاده قرار مى گيرد بخرد ؟ جواب : چنانچه ظروف مذكوره درسؤال به هيچ وجه مورد استفاده نباشد و اميد به استفاده از آنها ولو درآينده هم نباشد متولى حسينيه مى تواند آنها را تبديل كند به چيزهايى كه مورد استفاده قرار گيرد . تعويض ملك با وقف سيد الشهداء: سؤال 918 : مسجدى است درمحل كه در جوار آن ملك شخصى است ، در جوار ملك شخصى ملكى است كه وقف سيدالشهداء (عليه السلام) است ، مسجد كوچك است آيا مى شود براى توسعه مسجد از ملك شخصى به مقدار لازم بردارند در قبال آن از ملك سيدالشهداء به صاحب زمين بدهند ؟ جواب : در فرض سؤال جايز نيست از ملك سيد الشهدا (عليه السلام) به كسى بدهند ، ولى مى توانند از ملك آن شخص مقدارى بخرند و جزء مسجد نمايند . خانه اى كه وقف مسجد شده سؤال 919 : شخصى خانه مسكونى خود را وقف مسجد نموده و وصيت كرده بعد از مرگ درآمد حاصله از آن تحت اختيار هيئت امناى مسجد و صرف هزينه هاى آن مكان شود ، آيا هيئت امنا جهت توسعه مسجد و عمران آن مى توانند آن خانه را به فروش برسانند و هزينه مسجد نمايند يا خير ؟ جواب : در فرض سؤال چون نظر واقف آن بوده كه منزل باقى بماند و درآمد حاصله مصرف مسجد مذكور بشود ،لذا فروش آن جايز نيست فقط از درآمد آن مى توانند هزينه براى توسعه مسجد وعمران بنمايند . ساختن حسينيه در زمين موقوف براى مسجد سؤال 920 : زمينى است كه منفعت آن وقف مسجد شده است و از روى ناآگاهى به آن وقف ، حسينيّه اى به نام حضرت ابا عبدالله الحسين (عليه السلام) و 6 باب دكان در آن احداث شده است ، بعد از آن باز در همين زمين موقوفه چند دستگاه ساختمان بنا شده ، آيا اينها بايد ماهانه به مسجد اجاره پرداخت نمايند و يا اينكه ساختمانها و دكانها را تخريب نموده و زمين موقوفه را به حال اوّل برگردانند ؟ جواب :
اگر اين زمين بنحو خاص وقف شده ،
مثلاً براى اين كه در زمين قرآن موقوف براى حسينيه: سؤال 921 : واقفى قرآنى را به صورت جزوه وقف حسينيه كرده و چون فقط در ايام عاشورا ممكن است قرائت بشود ، آيا بردن به مساجد ديگر محل و قرائت نمودن جايز است ؟ جواب : اگر در زمان خود واقف فقط در ايام عاشورا از حسينيه استفاده مى شد و واقف عالماً به اين وضع وقف كرده جايز نيست آنها را از حسينيه بيرون ببرند ، بلى اگر احراز شود كه وقف جزوات براى حسينيه به اين معنى بوده كه در حسينيه مستقر باشد و براى مجالس فاتحه ديگر با قيد برگرداندن به حسينيه ببرند جايز است بردن به مساجد ديگر . خوراكى هاى زائد بر مصرف مسجد: سؤال 922 : مردم در مراسم شبهاى قدر چاى ، قند و ساير اشيا مانند ماست و نان به مسجد مى آورند و بسيارى از اين اشيا تا سال ديگر در معرض فساد واقع مى گردد ، آيا مى توانيم آنها را بفروشيم و يا به فقراى محلّه بدهيم ؟ جواب : اشيايى كه از مصرف سال زياد مى آيد و مورد احتياج نيست ، تبديل وصرف در ضروريات ديگر و امور لازمه مسجد نمايند و نان و ماستى كه زياد مى آيد به فقرا بدهند . زمينى كه وقف نهر آب شده: سؤال 923 : زمينى وقف آبى است ، اين زمين را ديوار كشى نموده اند ، و ديوار را مقدارى داخل زمين گذاشته اند ، آيا اين باقى مانده از زمين را كه در شاهراه مانده است ديگران مى توانند تصرف كنند و نهال كارى كنند ؟ جواب : در مفروض سؤال جايز نيست مردم در باقيمانده زمين تصرف كنند مگر به اذن متولى در صورتى كه منافات با وقف نداشته باشد . اجاره دادن سهم خود از آب موقوف: سؤال 924 : شخصى آب ملكى خود را وقف بر اولاد ذكور كرده است ، بعد از فوت آن شخص يكى از پسرها آن مقدار آب را كه سهم او مى باشد بعنوان اجاره طويل المدت مثلا مدت 50 سال يا بيشتر اجاره داده است ، آيا اين اجاره صحيح است يا خير ؟ جواب : اجاره صحيح است تا مدت حيات موجر ، در صورتى كه ضرر به ديگر اولاد موقوف عليهم نرسد . موقوفه براى طلاب مدرسه: سؤال 925 : موقوفه اى وقف شده كه درآمد آن بين طلاب مدرسه تقسيم شود ، درآمدهاى موقوفات در طول پنج سال جمع آورى شده ، در اين مدّت عدّه اى از طلاب منتقل شده اند به مدرسه ديگر وعده اى جديد آمده اند ، اكنون پولها را مى خواهيم تقسيم كنيم ، طلاب گذشته كه هنگام حصول درآمد بوده اند آيا مستحق هستند و همچنين طلاّبى كه بعد از حصول ربح و قبل از تقسيم آمده اند مستحق مى باشند يا نه ؟ جواب : درآمدهاى سابق را بايد به طلاّب سابق داد چونكه حق آنها به درآمدهاى سابق تعلّق گرفته بود ، لكن در اثر قصور يا تقصير به آنان نرسيد ، ولى درآمدهاى بعد از خروج طلاّب سابق را بايد به طلاّب جديد داد . سؤال 926 : طلاب علوم دينى كه مشغول تحصيل در حوزه و دانشگاه مى باشند ، آيا مى توانند ازا مكانات حوزه علميه مثل حجره و شهريه استفاده نمايند ؟ جواب : در صورتى كه حقيقتاً محصل علوم دينيه باشد مشمول اوقافى كه براى طلاب علوم دينيه وقف شده مى شود و اما شهريه اى كه مى گيرند منوط به رضايت مرجعى است كه به آنان شهريه مى دهد .
داخل شدن كفار در مسجد: سؤال 927 : آيا داخل شدن كفار در مسجد براى شنيدن مطالب اسلامى جايز است ؟ جواب : جايز نيست . جشن گرفتن در مسجد: سؤال 928 : آيا جشن گرفتن براى ولادت ائمه( ع ) در مسجد جايز است ؟در صورت همراه بودن با سوت و كف چطور ؟ جواب : گرفتن جشن جايز است اگر چه همراه با دست زدن باشد ، به شرط اينكه دست زدن به نحو لهوى نباشد و باعث تهييج نشود و باعث هتك مسجد بوسيله سوت زدن يا كار ديگرى نشود . خارج نمودن لوازم مسجد: سؤال 929 : آيا جايز است لوازم مسجد از قبيل كولر و بلندگو و فرش جهت استفاده شخصى مثل فاتحه يا عروسى و يا استفاده پيش نماز مسجد از مسجد خارج شود ؟ جواب : دائرمدار توسعه و ضيق وقف مى باشد . متولى خاص براى مسجد: سؤال 930 : اگر واقف مسجد متولى خاصى را براى اداره آن مسجد نصب نموده ، آيا متولى مى تواند بحسب مصالح اجتماعى ، مثل اعلم بودن و سيد بودن امام جماعت در نصب و عزل امام جماعت دخالت كند و آيا نصب چنين توليتى نسبت به مسجد نافذ است ؟ يا اينكه وقف تحرير ملك است و مسجد المسلمين كسوقهم ؟ جواب : احوط مراعات نظر واقف است . شرط در ضمن وقف: سؤال 931 : واقف مسجد هنگام وقف شرط نموده كه امامت جماعت با اولاد او باشد و اگر در اولاد او روحانى نبود با اذن آنها باشد ، آيا اين شرط نافذ است ؟ حكم تخلف از آن شرط چيست ؟ جواب : احوط مراعات نظر واقف است . اقامه مجالس در مسجد: سؤال 932 : مسجدى كه متولى دارد آيا اقامه فواتح و مجالس روضه خوانى و غيره منوط به اجازه اوست كه بدون اجازه او اقامه مجلس حرام است ؟ جواب : در صورتى كه متولى از طرف حاكم شرع يا واقف مسجد براى مصالح و امور مربوطه تعيين شده باشد در اقامه فواتح و مجالس و غيره لازم است با نظر و صلاحديد او انجام گيرد ، و در صورتى كه صلاح نداند جايز نيست . اجرت اقامه عزا در مسجد: سؤال 933 : براى اقامه مجالس عزا و اطعام و شادى در مسجد ، آيا مى توان اجرتى مطالبه كرد يا بر همگان مباح است ؟ جواب : بلى متولى مسجد مى تواند جهت مصرف آب ، برق ، گاز و خدمت خادم براى اقامه مجالس مبلغى مطالبه كند ، ولى در عوض استفاده از مسجد نمى توان اجرت گرفت . ساختن خانه در زيرزمين مسجد: سؤال 934 : زمينى براى مسجد خريدارى شده و درآن زمين مسجد بنا شد و در صحن آن مسجد آشپزخانه و دستشويى بنا گرديد آيا مى توان براى خادم مسجد خانه اى در زير زمين مسجد احداث كرد ؟ جواب : چنانچه زيرزمين جزء مسجد نباشد درآن خانه از براى سكناى خادم بسازند و چنانچه خانه ساختن لازم نباشد مى توانند از براى نفع مسجد اجاره دهند . تجديد بناى مسجد بصورت چند طبقه: سؤال 935 : اگر مسجدى را با اهداف چند منظوره به صورت چند طبقه تجديد بنا كنند آيا علاوه بر طبقه اول كه به طور يقين به مسجد بودن خود باقى است ،طبقات ديگر حكم مسجد را دارند يا خير ؟ جواب : تمام طبقات متعلق به مسجد مى باشد و بايد با اجازه متولى سابق باشد و هر طور صلاح بداند از طبقات بعدى به نفع مسجد استفاده كند . تخريب مسجد و ساختن مسجدى كنار آن: سؤال 936 : اگر مسجد سابق را تخريب كنند و در كنار آن مسجد ديگرى بسازنند با توجه به اينكه صيغه مسجد بودن براى مسجد فعلى انشاء نشده ، آيا جايز است در بخشى از اين مكان مخصوصاً طبقه بالا ( محل بانوان ) صيغه مسجديت نخوانند ؟ جواب : در صورتى كه طبقه بالا را به عنوان مسجد بودن ساخته اند و در آن اقامه نماز شده ، نمى توان آنرا تغيير داد ، ولى اگر آنرا به عنوان مسجديت نساختند يا هنوز به عنوان مسجد در آن نماز خوانده نشده ، مى توان به قصد حسينيه يا غيره آن را مورد استفاده قرار داد . سؤال 937 : الف ) مسجدى به قصد توسعه تخريب شد و مسجد ديگرى را در كنار مسجد سابق ساختند ، و وسايل مسجد سابق از قبيل آجر و آهن آلات و درب و پنجره و . . . كلا در مسجد فعلى به كار گرفته شده است ، آيا اشكال دارد يا خير ؟ ب ) برخى از مؤمنين كمك هاى نقدى و غير نقدى خود را به قصد توسعه مسجد سابق اعطا كرده اند ولى اين كمكها در مسجد فعلى استفاده شده ، با فرض رضايت يا عدم رضايت اين افراد تكليف شرعى چيست ؟ جواب : الف ) چنانچه استفاده از آن وسايل در مسجد سابق ممكن نبوده اشكال نداشته است ، ولى اگر ممكن بود همانجا را دوباره ساخت و وسائل را درجاى ديگر ( مسجد فعلى ) مصرف كرده اند اشكال داشته ، اما حالا كه مسجد فعلى ساخته شده ، باقيمانده اش اشكال ندارد مادامى كه شروع به ساختن مسجد سابق نكرده اند . ب ) چنانچه راضى باشند اشكالى ندارد ،و در غير اينصورت متخلف ضامن است . افتادن حياط مسجد در خيابان: سؤال 938 : مسجدى است كه تجديد بنا شده و هم اكنون حياط سابق آن جزء طرح توسعه خيابان شده ، رفت و آمد مردم از اين مكان چه حكمى دارد ؟ و نيز با احتمال عبور حيوانات مخصوصا حيوانات نجس العين يا افتادن نجاسات در اين محل آيا اهل محل تكليفى دارند ؟ جواب : اگر حياط جزء مسجد بوده فعلا هم مسجد مى باشد و بايد احكام مسجد را حتى المقدور در آن رعايت كنند ، ولى چنانچه آسفالت يا خاك جديد ريخته اند تنجيس اينها اشكال ندارد ، و تطهيرش لازم نيست . |
|||||||||||
