احـكام ضمانت

ضمانت بدون عقد:

سؤال 723 : شخصى پسرى دارد كه مقروض است . پسر به طلبكار مى گويد : پدرم مغازه اى دارد شما آن را بخريد و طلب خود را كسر نماييد و مابقى را به پدرم رد كنيد ،پدرهم حاضر شد مغازه را بفروشد به اين شخص و بدهى را بدهد ،لكن معامله و فروش مغازه از نظر قانونى به مشكلات برخورد كرد و به فروش نرسيد ، طلب كار مدعى است پدر شما قبول كرد بدهى شما را بدهد و اكنون پدر شما ضامن است شرعاً كه طلب من را بدهد . آيا از نظر شرعى پدر بدهكار است ؟

جواب : در فرض مسئله حسب الظاهر پدر ضامن نيست .

امر كردن شخصى براى عمل خاص:

سؤال 724 : شخصى به شخص ديگرى دستور مى دهد مثلاً مسجد را رنگ آميزى كن يا مسجد را از نو بساز و هزينه آن به وسيله اينجانب تأمين و پرداخت مى شود ، بعد از تكميل مسجد ، هزينه را پرداخت نمى كند ، آيا اين شخص هزينه هاى مصرف شده را ضامن است ؟

جواب : ظاهر سؤال اين است كه شخص آمر هزينه مذكور را متعهد شده است ، لذا ضامن است .

اداء وجه ضمانت:

سؤال 725 : در گمرك يكى از كشورهاى غير اسلامى به علت نقص مدارك كاركنان مرزى مبلغى به عنوان رشوه درخواست نموده اند كه با ضمانت يكى از معتمدين طرفين مبلغ فوق را به آنها بدهكار شده ايم ، با توجه به وجود ضامن و قول و قرار شفاهى آيا عدم پرداخت مبلغ مذكور شرعاً جايز است ؟

جواب : چنانچه ضامن به امر او وجه را داد او بايد وجه را به ضامن بپردازد .

وسائل گرفته شده از دانش آموزان:

سؤال 726 : در بعضى موارد دانش آموزان وسايلى را به آموزشگاه مى آورند كه ممنوع است و توسط مسئولين از آنها گرفته مى شود : اولاً : آيا در بازگرداندن آنها به صاحبانشان كسى كه آنها را گرفته ضامن مى باشد ؟ ثانياً : آيا ديگران كه صاحب آن مال را نمى شناسند مى توانند در پايان سال آنها را تصرف كنند ؟ ثالثاً : با توجه به اين كه در بسيارى از موارد صاحبان اموال فراموش كرده يا مراجعه نمى كنند و فعلاً مجهول المالك است آيا فحص و جستجو از صاحبان آنها لازم است ؟

جواب : 1ـ بلى واجب است آنها را به صاحبانشان بازگرداند . 2- نمى توانند آنها را به تصرف خود در آورند . 3-در فرض سؤال بايد از صاحبان آنها فحص و جستجو شود و بعد از فحص دقيق چنانچه اثرى از آنان مشخص نشده و كاملاً مأيوس شدند آن اشياء در حكم مجهول المالك است كه بايد با اجازه حاكم شرعى به فقرا برسد مگر آن كه علم به اعراض اولياء داشته باشند .

خسارت ناشى از بيع مال غير:

سؤال 727 : شخصى زمينى متعلق به شخص ديگر را مى فروشد چند سال بعد مالك اصلى پيدا شده و زمين را مطالبه مى كند يا قيمت زمين را همراه با اجرة المثل زمين مى خواهد . 1- خسارات وارده بر خريدار به عهده كيست ؟ 2- قيمت زمين را بايد به قيمت موقع خريد حساب كرد يا قيمت روز ؟

جواب : زمين را بايد به صاحبش برگردانند و اجاره زمين را هم به او بدهند و خسارات وارده بر مشترى بر عهده مشترى است در صورتى كه عالم به غصبيت بوده .

جلوگيرى از تلف نفس:

سؤال 728 : شخصى ، بيمارى صرع دارد ، گاهى در حين نماز اين حال بر او عارض مى شود آيا بر نمازگزاران واجب است نماز را رها كنند و او را نگه دارند ؟ اگر اين كار را نكردند و آن شخص در اثر اصابت سر او به ديوار سنگى فوت كرد آيا ضامن هستند ؟ اگر در غير حال نماز باشند چه حكمى دارد ؟

جواب : جايز است براى حفظ نفس اين شخص نماز را بشكنند و او را حفظ نمايند ، بلكه اگر حفظ نفس متوقف بر آن باشد واجب است ، لكن اگر حفظ نكردند چه در حال نماز يا خارج نماز ضامن ديه او نيستند .